Παθογόνο αίτιο: Pseudomonas savastanoi (Gamma Proteobacteria, Pseudomonaceae)

Συνθήκες ανάπτυξης-Βιολογικός κύκλος

Η ασθένεια οφείλεται σε ένα αερόβιο, αρνητικό κατά Gram, ραβδοειδές βακτήριο κινούμενο με πολικά μαστίγια. Το βακτήριο δημιουργεί όγκους στα προσβεβλημένα μέρη του δένδρου στους οποίους διαχειμάζει. Επίσης επιβιώνει επιφυτικά στα φύλλα και στις άλλες πράσινες επιφάνειες του δένδρου.

Το παθογόνο εισέρχεται στους ιστούς του δένδρου μέσω πληγών που προκαλούνται με το κλάδεμα, με το ράβδισμα κατά τη συλλογή των καρπών, με καλλιεργητικά εργαλεία, από το χαλάζι, τον παγετό καθώς επίσης και από τις ουλές που δημιουργούνται με την φυλλόπτωση.

Στην τελευταία περίπτωση, οι ουλές είναι ευπαθείς στις μολύνσεις τις δύο πρώτες ημέρες μετά τη φυλλόπτωση και διατηρούνται επιδεκτικές για τις επόμενες επτά ημέρες.

Όταν το βακτήριο προσβάλει τον καρπό, η μόλυνση γίνεται από τα φακίδια. Η ασθένεια εκδηλώνεται καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, εφόσον ο καιρός είναι υγρός και υπάρχουν πληγές στα δένδρα.

Πολλές και σημαντικές μολύνσεις παρατηρούνται μετά από χαλάζι ή παγετό.

Το βακτήριο αναπτύσσεται σε θερμοκρασίες μεταξύ 1-35^οC (άριστη 25-26^οC).

Εάν η μόλυνση πραγματοποιηθεί κατά τη διάρκεια ανάπτυξης του φυτού τα συμπτώματα γίνονται ορατά μετά από 10-14 ημέρες, ενώ αν πραγματοποιηθεί τον χειμώνα εμφανίζονται την επόμενη άνοιξη.

Οι συχνές βροχοπτώσεις σε συνδυασμό με τον άνεμο, έχουν ως αποτέλεσμα να βγαίνουν τα βακτήρια από τους όγκους ή να ενεργοποιούνται στα μέρη του δένδρου όπου έχουν διαχειμάσει, και να μεταφέρονται με τις σταγόνες σε άλλα μέρη του ίδιου δένδρου ή ακόμη και σε άλλα δένδρα.

Σημαντικό ρόλο στην εξάπλωση της ασθένειας παίζει επίσης ο δάκος της ελιάς. Σε πιο μακρινές αποστάσεις και σε αμόλυντες περιοχές, η μετάδοση του βακτηρίου γίνεται με το πολλαπλασιαστικό υλικό. Η περίοδος επώασης της ασθένειας ποικίλει ανάλογα με τις θερμοκρασίες που επικρατούν και κυμαίνεται από δύο εβδομάδες έως τρεις μήνες.

Συμπτώματα-Ζημία

Η προσβολή γίνεται ορατή στα υπέργεια τμήματα του δένδρου, ιδιαιτέρως στους βλαστούς, στους κλάδους και στον κορμό, όπου παρουσιάζονται καρκινώματα (όγκοι).

Το βακτήριο μπορεί επίσης να επεκτείνει τη δράση του και στο ριζικό σύστημα του δένδρου. Πιο σπάνια όγκοι παρατηρούνται στην επιφάνεια των φύλλων, ειδικά αν προηγουμένως υπήρξε προσβολή από έντομα.

Στα αρχικά στάδια της ασθένειας, οι όγκοι έχουν ομαλή επιφάνεια, ανοιχτό καστανό χρώμα και σπογγώδη σύσταση. Με την πάροδο του χρόνου γίνονται μεγαλύτεροι, σχεδόν σφαιρικοί, με σκοτεινότερους χρωματισμούς και η επιφάνειά τους τελικά γίνεται ανώμαλη με βαθιές σχισμές και τραχιά σύσταση. Μέσα στους όγκους παρατηρούνται μικρές, ακανόνιστες, υδατώδεις περιοχές στις οποίες βρίσκεται το βακτήριο κατά μάζες. Οι έντονα προσβεβλημένοι κλάδοι γίνονται καχεκτικοί και πολλές φορές ξηραίνονται.

Τα μικρής ηλικίας δένδρα που παρουσιάζουν συμπτώματα της ασθένειας, εξασθενούν και παρατηρείται μείωση της παραγωγής ή ακόμη και νέκρωση ολόκληρων των δένδρων.

Στα φύλλα και στους μίσχους το βακτήριο μπορεί να προκαλέσει τον σχηματισμό όγκων παρόμοιων εκείνων που παρατηρούνται στους κλάδους.

Στους πράσινους καρπούς εμφανίζονται κυκλικές καστανόμαυρες κηλίδες με μια χλωρωτική περιοχή γύρω τους, οι οποίες είναι αρχικά υπερυψωμένες και στη συνέχεια βυθίζονται ελαφρά. Με την πρόοδο της ασθένειας η κηλίδα σχίζεται και από μέσα εξέρχεται μια γλοιώδης ουσία που περιέχει βακτήρια.

Αποτέλεσμα της προσβολής των καρπών είναι η υποβάθμιση της ποιότητάς τους, ειδικά αν προορίζεται για κονσερβοποίηση.

Ιδιαίτερα ευπαθείς ποικιλίες είναι: η Κορωνέικη και η Αμφίσης  

Εμφανίζουν ανθεκτικότητα: η Καλαμών, η Μεγαρίτικη και η Θασίτικη 

Τρόποι καταπολέμησης

Βιβλιογραφία

Παναγόπουλος Χ. Γ. (2007). Ασθένειες Καρποφόρων Δένδρων και Αμπέλου. Εκδόσεις Αθ. Σταμούλης, σελ.: 447-453

Σανίδας Β., Αντωνίου Π.Π., Βέλλιος Ε. (2014). Οι βακτηριοφάγοι ως παράγοντες βιολογικής καταπολέμησης φυτοπαθογόνων βακτηρίων. Η περίπτωση φάγων του Pseudomonas savastanoi pv. savastanoi. 17^ο Πανελλήνιο Φυτοπαθολογικό Συνέδριο, Βόλος, 13-17 Οκτωβρίου, Περιλήψεις εργασιών, σελ:86

Σφακιωτάκης Ε. (1996). Μαθήματα ελαιοκομίας. Εκδόσεις typo man, σελ.: 144

Calzolari A., Ponti I., Laffi F. Βακτηριολογικές ασθένειες των φυτών. Εκδόσεις Ζευς, σελ.: 29-30

Ogawa J.M., English H. (1991). Diseases of temperate zone tree fruit and nut crops. Division of agriculture and natural resources, σελ.: 341-344

Panagopoulos C.G. (1993). Olive knot disease in Greece. EPPO Bulletin, 23: 417-422

Quesada J.M., Penyalver R., Perez-Panadez J., Salcedo C.I., Carbonell E.A., Lopez M.M. (2010). Dissemination of Pseudomonas savastanoi pv. savastanoi populations and subsequent appearance of olive knot disease. Plant Pathology, 59: 262-269

Schroth M.N., Osgood J.W., Miller T.D. (1973). Quantitative assessment of the effect of the olive knot disease on olive yield and quality. Phytopathology, 63: 1064-1065

Young J.M. (2004). Olive knot and its pathogens. Australasian Plant Pathology, 33: 33-39

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την καλλιέργεια της Ελιάς αλλά και άλλες καλλιέργειες επισκεφθείτε το FarmaLearn, την Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη της Farmacon.

Με κείμενα φυτοπροστασίας, θρέψης/λίπανσης, ψηφιακές φωτογραφίες και οδηγίες εγκατάστασης και διαχείρισης καλλιεργειών βήμα-βήμα.